Zeilster Femke heeft een klap van de giek gehad en wordt wakker in het ziekenhuisbed. Ze blijkt in 1945 te zijn beland, het jaar waarin de basis werd gelegd van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS). Dan begint Femkes droomreis door de bijzondere geschiedenis van de SKS.

In de Sluisfabriek in Drachten ging donderdag 9 oktober DreamSkûtsje in première. De volgepakte tribune, met overwegend SKS-genodigden, zag een spectaculaire theatrale muzikale voorstelling waarin een oude ambulance het toneel op reed, een luchtfietser voorbij kwam en een half skûtsje het podium op kwam. Het interieur ervan is een roefje, de andere kant een schoolbord waarop de formule wordt uitgelegd.

Het verhaal gaat over Femke (Suzanne Pleiter) die dolgraag schipper wil worden bij de SKS. In haar comateuze droom wordt ze door een verpleegster (overtuigend vertolkt door Stienie Boskma) langs hoogte- en dieptepunten van de SKS geloodst. Er is bijvoorbeeld aandacht voor de eerste wedstrijd op 22 juli 1945 die werd gewonnen door Klaas van der Meulen.

Nog een scène die tot de verbeelding spreekt. In het begin van de jaren vijftig dreigde het skûtsjesilen te verdwijnen doordat de skûtsjes die onder zeil voeren met vracht, werden vervangen door gemotoriseerde schepen. Een aantal schippers besloot dat er toch gezeild moest worden. Er wordt ook een memorabel kampioenschap aangehaald waarin Leeuwarden kampioen was, maar uit de uitslag werd geschrapt omdat de mast was verstevigd met carbon.

De theatermakers Pieter Stellingwerf en Kees Botman van BUOG en schrijver en regisseur Jan Tekstra kozen ervoor geen chronologisch verhaal van de SKS-geschiedenis te brengen, maar hebben uit de geschiedenis een aantal memorabele momenten geplukt. De kijker krijgt zo toch een aardig inzicht in het reilen en zeilen bij de vereniging. Oud-commentator en skûtsjekenner Klaas Jansma geeft als voice-over commentaar bij een aantal wedstrijden, zijn opvolger Gjalt de Jong speelt zichzelf.

Het ensemble – zo’n 25 amateurspelers – geven zingend commentaar op de gebeurtenissen. Ze worden begeleid door de voortreffelijk spelende live-band die wordt gevormd door Peter Sijbenga en Rob Schoenmaker. Alle spelers zijn uitgedost in prachtige door Atelier Bonnema ontworpen kostuums – de enorme stropdassen van de SKS-bestuurders tonen in één oogopslag de belangrijke positie die de heren innemen.

De kijker ziet hoe acteur Raymond Muller dan weer Femkes broer Douwe, dan weer haar vader en grootvader speelt. Het slot, waarin Femke en Douwe het lied Oan it roer zingen, is een ontroerend mooi eerbetoon aan de schippers van toen en nu, bemanningen, SKS-vrijwilligers en iedereen die het skûtsjesilen een warm hart toedraagt.

DreamSkûtsje is een anderhalf durende onderhoudende, bij tijden ontroerende en ook ontregelende, voorstelling die geen minuut verveeld. Een BUOG-productie die in de sfeervolle Sluisfabriek staat als een huis of, in dit geval, zeilt als een skûtsje met de wind in de zeilen en een ‘brûs foar de kop’.

DreamSkûtsje speelt tot en met 19 oktober in de Sluisfabriek in Drachten. Alle voorstellingen zijn uitverkocht. Voor de extra voorstellingen op zaterdag 18 oktober (14.30 uur) en zondag 19 oktober (20.00 uur) zijn nog kaarten.

Vlnr: Jan Tekstra (script en regie) – Pieter Stellingwerf (concept en regie) – Kees Botman (concept en vorm)

Vanmiddag een afwisseling van wolken, zon en enkele buien met een kleine kans op onweer later in de middag.
Temperatuur 18-19 graden. De wind west kracht 4-5 met uitschieters in 6 tot 7, maar in een bui 7.

Bron: Jan Jonkman

Op dinsdag 22 juli 2025 vierde de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS) haar tachtigjarig bestaan met een feestelijke bijeenkomst in het Fries Scheepvaart Museum te Sneek. SKS-voorzitter René Nagelhout opende de middag en heette de (oud-)schippers, bemanningsleden, bestuursleden en andere betrokkenen van harte welkom.

“SKS-skûtsjesilen is zoveel meer dan het silen alleen”, sprak hij. Hij stond stil bij de inzet van oprichters Klaas Kingma en Gerben van Manen, en stelde de vraag wat hen toen bezielde om zich in te zetten voor het Fries erfgoed. “We mogen trots zijn op wat we jaarlijks met elkaar beleven, en dankbaar voor het doorzettingsvermogen van iedereen die ons voorging. Tegelijkertijd is het onze taak om het vuur brandend te houden voor volgende generaties. Fan herte lokwinske mei dit jubileum!”

Aansluitend richtte Bouwe Westerdijk, bestuurslid van het Fries Scheepvaart Museum, het woord tot de aanwezigen. Hij haalde de diepe band tussen het museum en het skûtsjesilen aan. “Het SKS-skûtsjesilen zit in ons DNA”, stelde hij. De tentoonstellingen van de afgelopen jaren zijn daar het levende bewijs van: van de portrettenfok van Anne Tjerkstra en de familiefoto-expositie Eén grote familie tot de boekpresentatie van Schippersvrouwen door Alice Booij en Sippy Tigchelaar. Elk SKS-kampioenschap wordt opnieuw geschiedenis geschreven en het museum blijft die verhalen bewaren. Bloemen voor voorzitter Nagelhout symboliseerden de dank aan iedereen die zich inzet voor de SKS.

Onder leiding van Eelke Lok volgde een boeiend vraaggesprek met drie markante vertegenwoordigers van de SKS. Klaas Boersma (80), al sinds 1966 verbonden aan het Heerenveense skûtsje Gerben van Manen, blikte terug op een leven vol skûtsjesilen. “Het heeft ons leven bepaald. Ik maakte altijd tijd voor het skûtsjesilen – het hoorde er gewoon bij.” Ulbe Zwaga, kleinzoon van de roemruchte Ulbe Zwaga, sprak over hoe hij opgroeide binnen de SKS. “Voor mij is het één grote familie. Ik ben blij dat de skûtsjes en het skûtsjesilen zijn blijven bestaan.” Zwaga was SKS-bestuurslid en lid van de Kommisje Amels, verantwoordelijk voor technische controle.

Ook Douwe Jzn Visser – jarenlang schipper van de Sneker Pan – kwam aan het woord. Hij vertelde hoe hij pas na zijn afscheid besefte hoeveel de SKS voor hem betekende. Een bijzondere anekdote ging over wedstrijdplaatsen De Veenhoop en Earnewâld, waar hij nooit graag zeilde. “Maar als je kampioen wilt worden, moet je overal kunnen zeilen”, kreeg hij ooit terecht te horen van oud-schipper Wiemer Hoekstra.

Na de terugblik kwam de blik op de toekomst. Co-sponsor NHL Stenden presenteerde haar visie op het SKS-skûtsjesilen in 2045, gericht op het betrekken van nieuwe generaties en een bredere doelgroep. Studenten Fenna en Britt vertelden enthousiast over hun dagje meevaren op een skûtsje en over hun rol bij het ontwikkelen van een educatief lespakket voor middelbare scholen: Passie, Traditie & Pure Competitie. Hun doel: jongeren laten béleven wat skûtsjesilen is.

Tot slot volgde een bijzonder moment: de symbolische openingshandeling van het jubileumjaar. De jongste aanwezige SKS-schipper, Sytze Pzn Brouwer van Heerenveen, kreeg de eer om een authentieke olielamp aan te steken – afkomstig van een skûtsje. De vlam staat symbool voor het vuur dat al tachtig jaar wordt doorgegeven binnen de SKS. De olielamp zal gedurende het kampioenschap meegaan op reis, tot aan de theatervoorstelling DreamSkûtsje, die in oktober in de Sluisfabriek in Drachten wordt opgevoerd.

Daarmee kwam het officiële gedeelte ten einde. Tijdens de afsluitende borrel kwamen tal van anekdotes en herinneringen boven – bewijzen van de levendige geschiedenis die de SKS rijk is.

Foto’s: Martin de Jong

Op 21 juni is Jacobus de Vries uit Heerenveen op 83-jarige leeftijd overleden. Hij was ruim dertig jaar verbonden aan de SKS.

Jacobus de Vries kwam in 1990 in de wedstrijdorganiserende SKS-commissie van Terherne. Hij maakte daar 22 jaar deel van uit, waarvan vele jaren als voorzitter. In 1991 trad hij als voorzitter toe tot de Stichting skûtsje Gerben van Manen uit Heerenveen en zou er 25 jaar onderdeel van uitmaken.

Jacobus de Vries was een op en top liefhebber van water. Dat kan bijna niet anders voor iemand die op 28 april 1942 in Grou werd geboren. Hij was ook op het water te vinden als het vroor. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw was hij één van de snelste Friese schaatsers in met name het langere werk. Met de pech dat er tussen 1963 en 1985 geen Elfstedentocht was.

Jacobus de Vries was een (wedstrijd)zeiler. Hij deed dat later vooral in de OK klasse, waarin hij als veteraan nog kampioenschappen kon aantekenen. Van daaruit werd hij ook gevraagd in Terherne om zijn zeilkennis te vertalen in de organisatie van een skûtsjewedstrijd. Hij bepaalde als wedstrijdleider de route en het gezegde, ‘oh Kobus, dan krije we fan ’e middei in sânglês’ was standaard in de SKS.

De Vries voelde zich thuis in de skûtsjewereld. Hij was gedreven, maar hield ook van gezelligheid. En hij was trots op de vele kampioenschappen van ‘zijn’ Heerenveenster skûtsje, de Gerben van Manen. Dat was volgens hem met niks te vergelijken, vertelde hij in 2015 in de Leeuwarder Courant. Vooral de huldiging in de eigen plaats vond hij geweldig. “Wy hâlde wol sa fan it skûtsjesilen. En ast hjir dan sneons foar de huldiging troch de brêge farst en de tsjerkeklokken begjinne te lieden, dan is dat machtich.”

Voor onder meer zijn werk in de SKS kreeg Jacobus de Vries in 2012 een koninklijke onderscheiding. Hij werd benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. In 2017 kreeg hij uit handen van toenmalig burgemeester Tjeerd van der Zwan van Heerenveen de erepenning van Heerenveen. Dat gebeurde in schaatscafé It Houtsje waar De Vries afscheid nam als voorzitter van de Stichting Heerenveenster Skûtsje. Sinds 2017 was De Vries ook lid van verdienste van de SKS.

Zijn overlijden kwam voor iedereen die Jacobus de Vries kende onverwacht.
Wij wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen veel sterkte toe.

[Archieffoto 2017: Martin de Jong]

Met de Sprintwedstrijden is het zeilseizoen voor de SKS-schippers zaterdag 24 mei van start gegaan. Op De Fluezen bij Elahuizen werd door de wedstrijdcommissie van Elahuizen onder leiding van Henk Speerstra voortreffelijke wedstrijden gehouden en vond tussen dertien skûtsjes een spannende strijd plaats.

De omstandigheden waren pittig: een stevige windkracht 4 maakte het zeilen uitdagend, zeker later op de dag toen de wind aanhaalde. In de ochtend werden drie spannende sprints gezeild. Leeuwarden en Joure lieten direct hun klasse zien. Leeuwarden won één race, terwijl Joure er twee op zijn naam wist te schrijven.

Het Lemster skûtsje ontbrak tijdens de ochtendwedstrijden vanwege het afscheid van Huite Zonderland die op 18 mei op 79-jarige leeftijd overleed. ’s Middags zeilden de Lemsters ter ere van hun oud-voorzitter nog twee wedstrijden mét rouwwimpel.

Na de middagpauze trok een regengebied over het wedstrijdwater, wat de omstandigheden nog lastiger maakte. Daarnaast werd het wedstrijdparcours aangepast: de boeien moesten nu aan stuurboord worden gerond, wat bij de stevige wind voor extra uitdagingen zorgde. Desondanks slaagden Earnewâld en Lemmer erin om elk een middagwedstrijd te winnen.

Met een constante prestatie wist schipper Sieberen van Terwisga van Earnewâld de sprinttitel binnen te halen. Hij zeilde naar de negende, twee keer naar de vierde, een keer naar de eerste en tot slot naar de derde plaats. De schipper nam na afloop de Wisselbeker in ontvangst uit handen van Henk Speerstra.

Van Terwisga volgt hiermee schipper Jappie Dzn Visser van Sneek op, die in 2024 de sprintwedstrijden wist te winnen.

Het was de eerste keer dat de SKS gebruik kon maken van nieuwe (start)boeien. De boeien, waarop de namen van de hoofdsponsors – Dijkstra-Draisma, Rabobank en FB Oranjewoud – prijken, zijn ontworpen door Sidijk en SKS-bestuurslid Edou Ritsma.

Uitslag sprintwedstrijden 2025:
1. Sieberen van Terwisga (Earnewâld) | 20.9
2. Rinus de Jong (Joure) | 22.8
3. Sytze Pzn Brouwer (Heerenveen) | 24.0
4. Pieter Ezn Meeter (Akkrum) | 26.0
5. Douwe Azn Visser (Grou) | 27.0
6. Willem Uzn Zwaga (Leeuwarden) | 33.9
7. Klaas van der Meulen (Woudsend) | 36.0
8. Jappie Dzn Visser (Sneek) | 39.0
9. Hattum Hoekstra (Drachten) | 39.0
10. Auke de Groot  (Stavoren) | 42.0
11. Andries Brouwer (Langweer) | 49.0
12. Jasper Azn Visser (Lemmer) | 52.9
13. Lodewijk Jzn Meeter (d’Halve Maen) | 54.0

Afwezig: Siete Ezn Meeter (Huizum)

[Foto’s: Martin de Jong]