Jarig Joure wint laatste krachtmeting voor het SKS-kampioenschap

De laatste krachtmeting voor het SKS-Kampioenschap is zaterdag 13 juli gewonnen door Joure. Op de Snitser Mar kwam schipper Rinus de Jong twee keer als eerste over de finish. Zo werd het dubbel feest voor Joure dat zaterdag het 100-jarig bestaan van het skûtsje vierde.

De eerste wedstrijd startte ’s morgens om tien uur. De wind was kracht twee tot drie en waaide uit westelijke richting. Joure, Sneek en Leeuwarden kwamen als beste uit de start.

De wedstrijdcommissie had er een gatebaan in gelegd. Joure koos de meeste slagen over het midden van de Snitser Mar. Schipper Jappie Dzn Visser van Sneek en Willem Uzn Zwaga van Leeuwarden zaten Joure op de hielen, maar Rinus de Jong wist alle aanvallen af te slaan. Grou had pech. Schipper Douwe Azn Visser eindigde als laatste, nadat er een man van boord was gevallen en ook de fokkeloet in het water terecht was gekomen.

Omstreeks half twaalf uur werd er vanaf startkotter Zevenwolden het startsein voor de tweede race gegeven. Ook die wedstrijd was Joure als beste weg. Dit keer was het Lemster schipper Albert Jzn Visser die de strijd met Joure aanging.

De wind was ondertussen flink aangehaald en er trokken buien over het meer. Joure en Lemmer hadden weinig hinder van de weersomstandigheden. Beide liepen steeds verder uit op de rest van het veld. Ook deze wedstrijd ging de 100-jarige Oeral Thús als eerste over de finish. Tweede werd Lemmer en net als in de eerste race, werd Leeuwarden derde.

Tijdens de rûtebesprekking in It Foarûnder op het Starteiland werd ’s morgens stilgestaan bij het overlijden van oud-schipper Pieter Brouwer. De winnaar van het Sulveren Skûtsje in 2006, 2008 en 2010 overleed woensdag 10 juli op 64-jarige leeftijd. “De SKS is tankber foar alles wat Pieter foar it skûtsjesilen betsjutten hat. Wy sille in moai minske en weardich SKS-kampioen misse”, sprak SKS-voorzitter René Nagelhout tot schippers en bemanningen waarna een minuut stilte volgde.

De schippers gaven gehoor aan de oproep om tijdens het tienminutenschot te ‘nokken’ ter nagedachtenis aan de oud-schipper. De skûtsjes gingen in rouwstand door de nok, dat is de hoek tussen het uiteinde van de gaffel en het zeil, te laten zakken.

Uitslag wedstrijd 1

  1. Joure; 2. Sneek; 3. Leeuwarden; 4. Akkrum; 5. Woudsend; 6. Earnewâld; 7. Stavoren; 8. Lemmer; 9. D’ Halve Maen; 10. Drachten; 11. Grou

Uitslag wedstrijd 2

  1. Joure; 2. Lemmer; 3. Leeuwarden; 4. Drachten; 5. Grou; 6. Stavoren; 7. Woudsend; 8. Earnewâld; 9. Sneek; 10. Akkrum; 11. D’ Halve Maen

Heerenveen, Langweer en Huizum hadden zich voor de wedstrijd afgemeld. Grou kreeg 3 strafpunten, omdat de buitenboordmotor aan het schip hing.

Daguitslag Foarwedstriid

  1. Joure (1,8); 2. Leeuwarden (6); 3. Lemmer (10); 4. Sneek (11); 5. Woudsend (12); 6. Stavoren (13); 7. Drachten (14); 8. Earnewâld (14); 9. Akkrum (14); 10. Grou (16); 11. D’ Halve Maen (20)

Na afloop van de jubileumwedstrijd zetten de skûtsjes koers richting Joure voor een feestelijke intocht.

Foto’s Martin de Jong

Foarwedstriid met hoofdrol voor jarig Jouster skûtsje

Op de Snitser Mar wordt zaterdag 13 juli de SKS-Foarwedstriid gehouden. De wedstrijd staat deze dag in het teken van het 100-jarige Jouster skûtsje.

De schippers en bemanningen verzamelen zich ’s morgens eerst op het Starteiland voor de rûtebesprekking. Om 10.00 uur wordt het startsein gegeven voor de eerste start. Aansluitend aan de eerste race wordt een tweede wedstrijd gezeild.

Als de wedstrijden zijn afgelopen, varen de skûtsjes naar de haven van Joure voor een feestelijke Sail In (omstreeks 14.30 uur). Later op de dag (vanaf 17.00) is er in het Heremapark ter ere van het 100-jarige Jouster skûtsje Oeral Thús het Kadefestival met allerlei activiteiten en live-muziek van onder meer Piter Wilkens.

Het Jouster skûtsje is gebouwd door scheepsbouwer Van der Werff en rolde in 1924 van de helling in Bûtenstfallaat. Joure was in 1973 het veertiende en laatste schip dat zich aansloot bij de SKS.

Het schip is sinds 1987 eigendom van de Stichting Skûtsje Haskerlân. In 2015 werd schipper Dirk Jan Reijenga SKS-kampioen met de Oeral Thús. Sinds 2018 staat beroepsschipper Rinus de Jong aan het helmhout.

Voor meer info: www.jousterskutsje.nl/festival/

Oud-skûtsjeschipper Pieter Brouwer overleden

Oud-skûtsjeschipper Pieter Brouwer is woensdagmorgen 10 juli overleden. Hij was al een tijdje ernstig ziek.

Pieter Brouwer werd geboren op 27 juli 1959 op het skûtsje Ebenhaezer dat afgemeerd lag op de Grutte Wielen bij Ryptsjerk. “Jonge, gean noait farren. It is in hurd bestean”, had zijn vader hem altijd ingeprent.

Pieter luisterde aanvankelijk naar het welgemeende advies. Hij werd eerst jachtschilder, toen havenmeester in Warten en daarna ging hij bij zijn schoonvader in de botenverhuur. Tot zijn broer Tjitte hem vroeg op het binnenvaartschip ‘Jolling’ te gaan varen. “It bloed krûpt dochs wêr’t it net gean kin. Ik bin no ienkear in skipper”, zei hij. Samen met zijn vrouw Aukje zou hij ruim 30 jaar met vracht door Europa varen. Een aantal jaren geleden verkochten ze het schip en gingen ze aan de wal wonen.

Van kinds af aan voer Pieter mee in de SKS-skûtsjevloot. Hij werd in 1997 schipper op Earnewâld en stapte in 2004 over naar Heerenveen. Hij werd drie keer kampioen (in 2006, 2008 en 2010) met de Gerben van Manen. Hij was er trots op om onderdeel van de skûtsjehistorie te zijn. “Sile is rykdom. It is sa fantastysk dat wy dit belibje mochten”, zei hij in 2013 nadat hij dat jaar was gestopt als skûtsjeschipper. Hij had nog wel een tijdje willen doorgaan, maar het werk liet dat niet toe.

Zijn afscheid werd door de vloot op bijzondere wijze gemarkeerd. Tijdens de Roekepollerace, de laatste zeilwedstrijd van het seizoen, staken schippers en bemanningen ter ere van Pieter vuurwerk af. En bescheiden als altijd zei hij daarover: “Sy mochten my dochs wol graach of sa.”

Hoewel de beslissing om te stoppen hem wel wat deed, verzoende Pieter Brouwer zich ermee dat hij niet meer meestreed om het kampioenschap. Hij bleef wel nauw betrokken bij het skûtsjesilen. De SKS kon altijd een beroep op hem doen en een aantal jaar schipperde hij op de persboot. Omrop Fryslân kon altijd een beroep op hem doen voor het analyseren van de wedstrijden.

Toen zijn zoons Sytze en Harmen schippers werden bij de SKS, ging hij hen assisteren. Vorig jaar stapte hij tijdens het kampioenschap bij zoon Sytze aan boord van de Gerben van Manen. En als Harmen hem nodig had, dan stapte hij bij hem op het skûtsje van Langweer.

Vlak voor het kampioenschap 2023 werd bekend dat Pieter Brouwer ziek was. Hij kreeg de diagnose darmkanker en onderging een operatie en chemokuren. Hij bleef, zoals altijd, positief. “Ik doch myn bêst om hjir noch in skoftke te bliuwen”, zei hij tegen Omrop-verslaggeefster Geartsje de Vries.

Tijdens de openingswedstrijd op Grou, kreeg de plotseling opkomende harde wind vat op Heerenveen en blies het skûtsje om. Pieter Brouwer slaagde erin om op de zijkant van het gekapseisde schip te klauteren. Rustig wachtte hij op zijn redders. Hij lachte naar de fotografen en stelde bezorgde omstanders gerust. “Neat oan de hân, ik bin allinnich mar wiet. En in hiel lyts bytsje skrokken.”

Een tijdje terug vertelden de artsen dat ze niets meer voor de oud-schipper konden doen. Het skûtsjesilen was voor Pieter Brouwer en zijn familie een houvast. Het gaf energie en wille. Hij zag er naar uit om het komende kampioenschap met Aukje, dochter Trynke, zijn zoons, de aanhang en kleinkinderen bij te wonen.

We zijn als SKS-familie aangedaan en verdrietig en zullen een aimabel mens en waardig SKS-kampioen ongelooflijk missen. Zijn naasten wensen we sterkte en kracht.

 

Foto’s: Martin de Jong

Akkrum winnaar Skûtsjes Ûndernimmersdei

Op vrijdag 21 juni zeilden de SKS-skûtsjes de jaarlijkse Skûtsjes Ûndernimmersdei, georganiseerd door Rotary Sneek-Zuidwesthoek. De gemeente Súdwest-Fryslân was aanwezig met twee teams, daarnaast stapten nog negen bedrijven en een VIP-team aan boord.

De eerste wedstrijd werd gewonnen door Heerenveen met een team van Berko Kompressoren. Grou, met HillFive, en Akkrum, met Súdwest-Fryslân 1 eindigden respectievelijk als tweede en derde. Vervolgens wisselden de bedrijventeams van skûtsje en klonk het tweede startschot. Earnewâld en Grou bleken te vroeg en moesten hierdoor 12 punten bijschrijven. Akkrum, met Hillfive, deed betere zaken en pakte de overwinning. Zowel het skûtsje- als het bedrijventeam waren hierdoor de winnaars van deze editie van de Skûtsjes Ûndernimmersdei. Langweer, met PKF Wallast, en d’Halve Maen, met Fritom Group, finishten de tweede wedstrijd op plek 2 en 3.

Uitslag Skûtsjes Ûndernimmersdei 21 juni 2024

Skûtsjes

  1. Akkrum (3 – 0,9 | 3,9)
  2. Heerenveen (0,9 – 4 | 4,9)
  3. d’Halve Maen (5 – 3 | 8)
  4. Joure (4 – 5 | 9)
  5. Langweer (8 – 2 | 10)
  6. Súdwesthoek (6 – 8 | 14)
  7. Grou (2 – 12 | 14)
  8. Drachten (10 – 6 | 16)
  9. Lemmer (7 – 10 | 17)
  10. Sneek (11 – 7 | 18)
  11. Earnewâld (9 – 12 | 21)
  12. Huizum (12 – 9 | 21)

Bedrijven

  1. Hillfive (2 (Grou) – 0,9 (Akkrum) | 2,9)
  2. PKF Wallast (4 (Joure) – 2 (Langweer) | 6)
  3. Berko Kompressoren (0,9 (Heerenveen) – 6 (Drachten) | 6,9)
  4. GeJe Trucks Hydraulics B.V. (7 (Lemmer) – 4 (Heerenveen) | 11)
  5. Lampe Technical Textiles (6 (Súdwesthoek) – 7 (Sneek) | 13)
  6. Fritom Group (12 (Huizum) – 3 (d’Halve Maen) | 15)
  7. Súdwest-Fryslân 1 (3 (Akkrum) – 12 (Earnewâld) | 15)
  8. ERDI (11 (Sneek) – 5 (Joure) | 16)
  9. Meplax (8 (Langweer) – 9 (Huizum) | 17)
  10. TMA Logistics (9 (Earnewâld) – 10 (Lemmer) | 19)
  11. Súdwest-Fryslân (10 (Drachten) – 12 (Grou) | 22)

 

Foto’s: Martin de Jong

Grou wint Waterpoortrace

Op zaterdag 8 juni werd de 16e editie van de Waterpoortrace georganiseerd. Deze jaarlijkse wedstrijd ter nagedachtenis aan Dicky van der Werf, die op 28 juni 2004 overleed, wordt georganiseerd door de wedstrijdcommissie Sneek. Normaal gesproken zeilen de skûtsjes twee wedstrijden, maar ’s middags stond er een te harde wind. Hierdoor werd Grou, de winnaar van de ochtendwedstrijd, ook de winnaar van de Dicky van der Werf-bokaal. Lemmer eindigde als tweede en Sneek werd op thuiswater derde.

Uitslag Waterpoortrace 2024

1. Grou
2. Lemmer
3. Sneek
4. Leeuwarden
5. Joure
6. Heerenveen
7. Langweer
8. Akkrum
9. Drachten
10. Earnewâld
11. Woudsend
12. d’Halve Maen
13. Huizum

 

Foto’s Martin de Jong

Schipper Albert Jzn Visser van Lemmer kondigt vertrek aan

Schipper Albert Jzn Visser (62) stopt na dit kampioenschap. De Lemster schipper heeft ook al een opvolger. Zijn zoon Jasper (35) zal het helmhout overnemen.

Albert Jzn Visser werd in 2014 gevraagd om Johannes Hzn Meeter op te volgen op het Lemster skûtsje. Een kans die hij niet liet lopen. De schipper, die tot dan toe negen jaar op het Drachtster skûtsje had gezeild, wilde maar wat graag uitkomen voor het dorp waar hij sinds 1997 woont. Bovendien kende hij het skûtsje goed. Eind jaren zeventig voer hij als ketelbinkie mee en leerde veel van toenmalig schipper Sietse Hobma (1911-1992).

In 2022 bracht de schipper het felbegeerde Sulveren Skûtsje naar Lemmer. Voor het eerst in 34 jaar (Jelle Reijenga won voor het laatste de titel in 1988) werd het skûtsje van Lemmer weer SKS-Kampioen Skûtsjesilen. De titel werd gewonnen tijdens een thuiswedstrijd in de Lemster baai. Met nog één dag te gaan, was Lemmer niet meer te kloppen.

Tijdens de kampioenshuldiging op een bomvol plein in Lemmer werd Albert toegesproken door zijn broer en oud-skûtsjeschipper Douwe. De negenvoudige kampioen had op het achterdek een traantje weggepinkt toen hij hoorde dat zijn broer de titel won, bekende hij. Douwe was altijd Alberts voorbeeld. Van hem leerde hij alles, zei Albert Visser eens in een interview.

Albert Visser is nu een voorbeeld voor zijn zonen Jasper, Stefan en Douwe die alle drie op het Lemster skûtsje zitten. De zoons verdienen, net als hun vader, met varen de kost. Ze wisselen elkaar af op de MV Warber. Deze coaster is eigendom van de Vissers en vaart voornamelijk tussen Engeland en Finland, maar doet ook andere landen rond de Baltische Zee aan.

De Lemster eigenarencommissie was al een tijdje op zoek naar een opvolger van Albert Visser, die vroegtijdig had aangegeven te willen stoppen. De commissie is blij met de benoeming van Jasper Azn Visser. Die vaart al jaren met heit mee en kent het schip goed. Hij was de laatste jaren niet alleen adviseur op het achterdek, maar besprak ook met de schipper welke wijzigingen er aan het skûtsje nodig waren.

Albert Visser eindigde in 2023 op de tweede plek. Hij zal ook na zijn laatste seizoen samen met vrouw Mieke betrokken blijven bij het skûtsjesilen en de SKS.

Foto boven: Jasper Azn Visser achter heit Albert op het Lemster Skûtsje | Foto: Martin de Jong

Sneek oppermachtig tijdens Sprintwedstrijden

Met de Sprintwedstrijden is op zaterdag 25 mei voor de SKS het wedstrijdseizoen officieel van start gegaan. Schipper Jappie Dzn Visser van Sneek won op De Fluezen bij Elahuizen de eerste krachtmeting tussen de skûtsjes.

Er verschenen elf schippers aan de start bij de door WSV Koudum georganiseerde wedstrijd. De Sprintwedstrijden zijn afhankelijk van de wind, dus het aantal starts kan variëren. Met een matige wind, kracht 3, kon er het maximale aantal van zes starts worden gezeild.

De eerste sprint deelde Sneek de concurrentie meteen al een gevoelige tik uit door als winnaar te finishen. Jappie Dzn Visser won ook de vijfde sprint en werd drie keer tweede. De laatste wedstrijd eindigde Sneek op de vierde plaats. De schipper zette met een totaal van slechts 11,8 punten de Sprintwedstrijden op zijn naam.

Maatje te groot
Sneek bleek deze wedstrijd een maatje te groot voor de rest van het veld. Rinus de Jong (Joure), die de derde sprint won, eindigde met 24,9 punten op de tweede plek. En Albert Jzn Visser (Lemmer) werd met 30 punten derde.

Evenals Sneek, pakte Jeroen Pietersma (Drachten) ook twee overwinningen. Het skûtsje belandde met 30,8 punten vlak achter Lemmer op de vierde plek. De laatste sprint werd gewonnen door Willem Uzn Zwaga (Leeuwarden) die met 36,9 punten zevende werd.

Klaas van der Meulen (Woudsend) die de Sprintwedstrijden vorig jaar won, eindigde op de tiende plek met 52 punten.

Proef met boeien
Tijdens de wedstrijden werd een proef gedaan met drie gele boeien met gps die via een app worden bestuurd. De apparatuur in de boeien geven onder meer windrichting en -snelheid aan. Tijdens de Sprintwedstrijden zijn de boeien meerdere malen op afstand verplaatst. Het ging hierbij om een proef die door de SKS geëvalueerd zal worden. Vooralsnog zijn de reacties vanuit het veld positief.

Gebakken vis
Zo de traditie wil, werd na afloop van de Sprintwedstrijden op het eilandje de Nije Krúspôlle in De Fluezen, verse vis gebakken. De vis wordt de schippers en bemanningen aangeboden door WSV Zevenwolden uit Lemmer, die de startkotter altijd ter beschikking stelt.

Uitslag Sprintwedstrijden 2024:

1. Jappie Dzn Visser (Sneek) – 11,8 punten
2. Rinus de Jong (Joure) – 24,9 punten
3. Albert Jzn Visser (Lemmer) – 30 punten
4. Jeroen Pietersma (Drachten) – 30,8 punten
5. Douwe Azn Visser (Grou) – 34 punten
6. Sieberen van Terwisga (Earnewâld) – 36 punten
7. Willem Zwaga (Leeuwarden) – 36,9 punten
8. Sytze Brouwer (Heerenveen) – 38 punten
9. Lodewijk Jzn Meeter (d’Halve Maen) – 41 punten
10. Klaas van der Meulen (Woudsend) – 52 punten
11. Johannes Meeter (Huizum) – 62 punten

Afwezig waren: Pieter Ezn Meeter (Akkrum), Harmen Brouwer (Langweer) en Auke de Groot (Stavoren)

 

[Foto’s: Martin de Jong]

Nazaten scheepsbouwer Wildschut bezoeken Twee Gebroeders Langweer

Het skûtsje de Twee Gebroeders van Langweer had op 18 april bijzondere gasten. Nazaten van scheepsbouwer Age Wildschut kwamen het schip bezichtigen.

Het bestuur van de Stichting Skûtsjes Doniawerstal van Langweer ontving in maart een mail uit de Verenigde Staten van Joan van der Heide. Ze is een achter-achterkleindochter van Age Wildschut (1879-1942). Joan van der Heide had ontdekt dat schipper Harmen Brouwer tijdens het SKS-kampioenschap weer met het skûtsje de Twee Gebroeders gaat zeilen. Ze wilde tijdens haar vakantie in Nederland het schip graag komen bekijken.

Het bestuur heeft Joan en haar familie ontvangen en rondgeleid op het skûtsje dat aan de Bokma-polle in het dorp ligt.

Het skûtsje, in de volksmond de ‘Grutte Griene’ genoemd, werd in 1914 in opdracht van de Langweerder schipper Rienk Ulbesz Zwaga (1883-1962) voor 3500 gulden op de scheepswerf van de gebroeders Age, JelIe en Jetze Wildschut in Gaastmeer gebouwd.

De Twee Gebroeders was het skûtsje waarmee de vermaarde oud-schipper/eigenaar in 1946, 1948, 1949 en 1950 kampioen SKS-skûtsjesilen werd. Sinds 1967 is het skûtsje eigendom van de Langweerder stichting.

Scheepsbouwer Age Wildschut ging in 1924 samen met vrouw en zeven kinderen zijn heil ging zoeken in Michigan in de Verenigde Staten. Hij reisde zijn broer Jelle achterna, die in 1921 naar Amerika was vertrokken. De vraag naar skûtsjes en andere schepen die voor het werk op het water werden gebruikt, nam af. Voor drie broers was er op de werf in Gaastmeer geen boterham meer te verdienen met de bouw van schepen. Jetze bleef achter en werd alleen eigenaar van de scheepswerf.

Overigens keerde Age in 1926 weer terug naar Nederland. Hij was ernstig ziek geworden en voor hem was geen toekomst in Amerika. Hij keerde terug zonder zijn vrouw en kinderen. Wegens geldgebrek en problemen met het paspoort zouden ze elkaar nooit meer zien.

Van links naar rechts: Piet Boer (Stichting Skûtsjes Doniawerstal) – Joan van der Heide, dochter van Ralph Wildschut en nazaat van Age Wildschut – Stella van der Heide, dochter van Joan – Reinier Steen (bestuur) – Christine van der Heide, dochter van Joan – Elisabeth van der Heide, dochter van Joan. Zittend: Jacob de Vries (bestuur).

Joan, Stella en Christine wonen in Florida en Elisabeth woont in Atalanta , Georgia.

Lid van Verdienste Fokke Hofstra (84) overleden

Op 7 april 2024 is op 84-jarige leeftijd Fokke Hofstra overleden. Hij was één van de vele vrijwilligers van de SKS. Zo was hij jaren aaneen voorzitter van de wedstrijdcommissie in Woudsend. Hij zorgde er in die functie voor dat de oude tradities van de Woudsender wedstrijdcommissie in stand bleven met een drukbezochte routebespreking op de ochtend van de wedstrijd in Woudsend en na afloop ’s avonds de legendarische prijsuitreiking.

Hofstra was een man die veel werk voor de SKS achter de schermen deed. Hij was bijvoorbeeld lange tijd voorzitter van de SKS-Wimpelcommissie. Een groepje mensen dat de taak op zich had genomen om wimpels als entreebewijs te verkopen aan het publiek dat met bootjes naar de wedstrijden kwam. Hij deed tijdens de jaarvergadering van de SKS daar op gepaste wijze verslag van.

Fokke Hofstra nam in 2015 tijdens de ALV na 22 jaar afscheid van de Wimpelcommissie. Hij werd benoemd tot Lid van Verdienste.

De SKS wenst zijn naasten veel sterkte.

Sylrie-lid Onno Zweep overleden

Op 17 november is Onno Anton Zweep uit Sneek overleden. Hij was vanaf 1985  verbonden aan de Sylrie van de SKS.

Onno Zweep was een man van de regels, zeggen Oebele Brouwer en Peter de Jong van de Sylrie. “Altyd súver en skerp op it tapassen fan de regels.” Als schippers iets wilden ‘regelen’ tijdens een protest, moesten ze niet bij hem zijn. Een overtreding begaan? Regels zijn er niet voor niets en die moesten gevolgd, vond Zweep. Immer, wel zo zuiver.

Onno Zweep hield van het water en van varen. Hij is zo’n beetje opgegroeid op en rond het water. Toen hij amper drie weken oud was, namen zijn ouders hem al mee aan boord van hun zeiljacht waarmee ze tochten over de Waddenzee maakten.

Onno Zweep groeide op in Harlingen, maar toen hij zes jaar was verhuisde het gezin naar Sneek. Op elfjarige leeftijd werd hij lid van de Koninklijke Watersportvereniging Sneek (KWS) en ging wedstrijdzeilen. Hij is altijd lid gebleven – zeilde wedstrijden met zijn Pampus – en was daar trots op.

Onno Zweep was in zijn werkzame leven docent Technische Bedrijfskunde aan de HTS. In zijn vrije tijd was hij naast lid van de Sylrie van de SKS onder meer ook jurylid bij de KWS en vrijwilliger bij die vereniging.

Onno Zweep was al een tijdje ziek, maar is toch nog onverwacht overleden, staat er in de rouwadvertentie van zijn vrouw Ingrid en dochters Annelien en Liselot en kleindochter Mare. De familie heeft in besloten kring afscheid genomen van hun dierbare Onno Zweep. Hij werd 76 jaar.

Wij wensen zijn naasten veel sterkte.