Op deze website is de komende weken volop aandacht voor onze veertien SKS-skûtsjes, hun schippers en bemanningen. Tot en met vrijdag 6 augustus wordt iedere dag een van de veertien schepen in de schijnwerpers gezet. Er is een vraag en antwoord met de eigenarencommissie en/of schipper en er zijn linkjes naar filmpjes van de eigen skûtsjes. Ook verwijzen we naar beelden van Omrop Fryslân, het Fries Film en Audio Archief en het Fries Scheepvaart Museum. En we publiceren fragmenten uit het SKS-jubileumboek ‘Der moat syld wurde!’. Zo hopen we dat iedereen toch het gevoel krijgt een beetje als gast mee te kunnen zeilen ‘op ‘e lûken (op de luiken) fan it skûtsje’.

Sytze Brouwer

VRAAG & ANTWOORD

Hoe gaat het nu met jullie, schipper en bemanning? Iedereen stond in de startblokken om twee weken te knallen. Toch? 

Sytze: “Het is een grote teleurstelling dat het kampioenschap dit jaar wéér geen doorgang kan vinden. Ik begrijp het ook niet helemaal maar het is wat het is voor nu. We hebben goed kunnen trainen vanaf de periode dat het mocht. Aan boord hadden we dit jaar 3 nieuwe bemanningsleden  en wat functiewisselingen dus er moest in korte tijd wel wat gebeuren. Dit ging hartstikke goed dus we hadden aardig wat vertrouwen getankt. Nu hebben we het skûtsje vorige week donderdag naar Gorredijk gebracht om de tuigage en het houtwerk er weer af te halen, dit omdat de Gerben van Manen vanaf eind augustus een ‘refit’ ondergaat. Dit was een heel ‘onnatuurlijk’ tochtje. Normaal gesproken zouden we natuurlijk met z’n allen in Grou liggen voor de start van het SKS-kampioenschap.”

Het skûtsje was natuurlijk gereed voor de strijd. Wat hadden jullie er afgelopen tijd aan gedaan?

“We waren er helemaal klaar voor, goed getraind en positief! We hadden verder niet veel veranderd aan het skûtsje op 3 nieuwe bemanningsleden en een aantal functiewisselingen na.”

Stel, er was dit jaar wel gezeild, op welke plek waren jullie geëindigd? En waarom denk je dat?

“Dat is natuurlijk  lastig te zeggen. Maar het gevoel was goed en het vertrouwen was er, dus ik denk dat we weer mee konden doen om de bovenste plekken. Onze droom is om ooit het zilveren skûtsje naar Heerenveen te brengen.”

We gaan ervan uit dat we volgend jaar wel weer kunnen zeilen. Hoe gaan jullie je daar op voorbereiden?

“Het skûtsje ondergaat in het najaar een refit. We denken dat we nog een en ander kunnen verbeteren. Dit houdt wel in dat we het skûtsje ‘opnieuw’ moeten leren kennen, maar dat wordt een fantastische uitdaging. We gaan volgend jaar ook met nieuwe zwaarden zeilen en we gaan natuurlijk weer fanatiek trainen om zo goed mogelijk voor de dag te komen in 2022. Ik kijk er enorm naar uit!”

Zijn er nog andere zaken die je wilt delen?

“Het skûtsjesilen is voor mij een ‘way of life’. Het is doodzonde dat we dit jaar weer niet kunnen zeilen omdat de ‘regels’ het niet toelaten. Ik hoop echt dat er een manier wordt gevonden dat dit straks wel weer kan en dat er niet met twee maten wordt gemeten… neem bijvoorbeeld de 23000 man bij een voetbalwedstrijd. Verder hoop ik alle skûtsjesupporters volgend jaar weer te zien op en aan het water want het geeft heel veel mensen een enorm hoop plezier!! Én natuurlijk onze trouwe sponsors van het Heerenveenster skûtsje die ondanks alles allemaal achter ons blijven staan, fantastisch! Tot volgend jaar!” 

Kijk voor meer informatie over het Heerenveenster skûtsje op: www.gerben-van-manen.nl

HEERENVEEN IN BEELD

De Gerben van Manen tijdens de wedstrijd in Earnewâld, 1991

Wedstrijd op de Snitser Mar bij Terherne, 2014

Indrukwekkend eerbetoon aan de getroffenen van de vliegramp MH17 in Oekraïne, 2014

Eerste dagzege van Sytze Brouwer als schipper bij de SKS, Lemmer I, 2017

Het Heerenveenster skûtsje in actie, 2019

Foto’s: Martin de Jong

HEERENVEEN IN WOORD

Fragment uit “Der moat syld wurde!”

Einde tijdperk kampioen Tjitte Lzn Brouwer 1981

Het racemonster van Heerenveen

Omdat Heerenveen maar onderaan blijft bungelen, komt er in 1961 een ander schip. Een gouden zet. Al zestig jaar is de Gerben van Manen dominant in de top van het SKS-klassement. Met zeventien titels voert Heerenveen de lijst der kampioenen aan.

Sytze Pzn Brouwer is sinds 2017 schipper op het skûtsje waar zijn vader Pieter kampioenschappen mee won. Ook zijn oudoom Tjitte Lzn (6 x kampioen) en oom Tjitte Szn (5 x kampioen) wisten wel raad met de Gerben van Manen. Sytze Pzn Brouwer heeft in zijn eerste jaar een droomdebuut. Hij belandt op het podium, ook in 2018 staat hij na een zinderende finale op de Snitser Mar weer op de tweede plek na Douwe Azn Visser van Grou. Dat jaar zijn er in theorie zes titelkanshebbers, ook Heerenveen en Grou. Heerenveen ligt zelfs even op kampioenskoers. Door een tactische zet weet Douwe Azn Visser Heerenveen zo ver weg te brengen dat Grou als eerste eindigt net voor Drachten. Door die zet wordt Grou kampioen in plaats van Heerenveen dat als derde finisht. Voor Sytze Pzn Brouwer zijn de druiven even heel zuur, maar desondanks is het de mooiste wedstrijd die hij in zijn leven heeft gezeild, zegt hij.

Kampioensfoto met Tjitte Lzn Brouwer, Keimpe Kzn van der Meulen (links) en Rienk Uzn Zwaga (rechts), 1981

Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum, Ger Dijs

Het skûtsje de Gerben van Manen is vernoemd naar de Drachtster architect die mede de SKS heeft opgericht. Hij onthult de naam van het skûtsje van Heerenveen op 7 augustus 1957 op De Veenhoop. Naar verluid stokt de adem hem in de keel van ontroering als Van Manen zijn naam als eerbetoon op het schip ziet staan. Het eerste skûtsje waarmee Heerenveen gaat wedstrijdzeilen was in 1911 gebouwd op de werf van Minne Molles van der Werf aan de Woudvaart. Ze kopen het van schipper Berend Mink uit Grou. Het schip is ongeschikt, concludeert de eerste schipper Marten Engelsma (1905-1965) al snel. De platbodem wil niet lopen en als het hard waait, dan steekt het de kop in de golven. Dat remt af.

Na de zoveelste slechte klassering wordt afscheid genomen van brugwachter Engelsma. Immers, het zal wel aan de schipper liggen. Zijn opvolger, binnenvaartschipper Jan Szn van Terwisga (1899-1962), heeft het na een paar wedstrijden bekeken. Het ‘rotskip’, zoals hij dat noemt, loopt niet. Hij wil er niet meer mee het water op. Geld om een nieuw skûtsje te kopen heeft de commissie niet. Maar dat er iets moet gebeuren, staat vast.

Lees meer in het SKS-jubileumboek “Der moat syld wurde”; te koop in de Friese boekwinkels of bestel hier.

FILM(ARCHIEF)

Fries Film en Audio Archief

Skûtsje, 1974

Veel beelden van de wedstrijden, maar ook van het leven aan boord. Tjitte Brouwer wint het Sulveren Skûtsje, gevolgd door Jan van Akker en Siete Meeter.

NOS op 3, 2017

Sytze is skûtsjeschipper

SKS skûtsjesilen 2018

Morgen ‘op ‘e lûken fan it skûtsje’… Langweer.

Op deze website is de komende weken volop aandacht voor onze veertien SKS-skûtsjes, hun schippers en bemanningen. Tot en met vrijdag 6 augustus wordt iedere dag een van de veertien schepen in de schijnwerpers gezet. Er is een vraag en antwoord met de eigenarencommissie en/of schipper en er zijn linkjes naar filmpjes van de eigen skûtsjes. Ook verwijzen we naar beelden van Omrop Fryslân, het Fries Film en Audio Archief en het Fries Scheepvaart Museum. En we publiceren fragmenten uit het SKS-jubileumboek ‘Der moat syld wurde!’. Zo hopen we dat iedereen toch het gevoel krijgt een beetje als gast mee te kunnen zeilen ‘op ‘e lûken (op de luiken) fan it skûtsje’.

Jeroen Pietersma

VRAAG & ANTWOORD

Hoe gaat het nu met jullie, schipper en bemanning? Iedereen stond in de startblokken om twee weken te knallen. Toch?

Jeroen: “Net als alle andere voorgaande jaren waren wij alweer vroeg in het seizoen klaar voor de trainingen. Zodra er groen licht kwam om in teamverband te mogen trainen, zijn wij direct het water op gegaan. In een korte tijd was het noodzaak om het team en schip klaar te stomen voor het aangepaste kampioenschap. Dit vergt voor bestuur, schipper, bemanning en aanhang een aanpak van snel handelen en schakelen. Zo zijn er in deze korte periode wisselingen in de bemanning geweest. Door het snelle schakelen van de betrokken partijen was iedereen direct gefocust op zijn taak en uitvoering. Het is daarom ook zo verschrikkelijk jammer dat in het zicht van de haven een SKS-kampioenschap niet door kon gaan. Voor ons gevoel waren wij er klaar voor, en vielen op de laatste dagen de puzzelstukjes in elkaar. In mijn bericht naar de bemanning en bestuur heb ik gemeld dat water onder een skûtsje behoort, en niet bij ons in de ogen. Stuk voor stuk waren wij er allemaal behoorlijk kapot van. Het is nu zaak om iedereen betrokken te houden bij alle zaken rondom het skûtsje. Aan de motivatie zal het niet liggen, wij hebben een mooie en goede ploeg die voor elkaar door het vuur gaat. Ons motto is daarom ook ‘Wij buigen wel, maar breken niet. NOOIT!’”

Het skûtsje was natuurlijk gereed voor de strijd. Wat hadden jullie er afgelopen tijd aan gedaan?

Jeroen: “Wij hebben de afgelopen tijd niet veel veranderd aan het skûtsje, de tuigage e.d. waren nog in goede staat. Dit jaar zou nog een overgangsjaar zijn voor de nieuwe zeilformule, dus was er nog geen noodzaak om veranderingen aan te brengen. Deze focus ligt nu op 2022.”

Stel, er was dit jaar wel gezeild, op welke plek waren jullie geëindigd? En waarom denk je dat?

Jeroen: “Ons doel voor dit jaar was te eindigen in het linkerrijtje. Dit zou mogelijk moeten zijn als wij uit de protesten blijven, en een constanter kampioenschap kunnen zeilen. Een en ander hangt natuurlijk wel af van de weersomstandigheden.”

We gaan ervan uit dat we volgend jaar wel weer kunnen zeilen. Hoe gaan jullie je daar op voorbereiden?

Jeroen: “Nog een jaar zonder SKS-kampioenschap is ondenkbaar. Wij gaan ons net als alle voorgaande jaren weer vroeg in het seizoen klaarmaken voor de trainingen. Met zijn allen moet er zorg voor worden gedragen dat het Drachtster skûtsje volgend jaar goed beslagen, in de nieuwe formule, aan de start van het SKS-kampioenschap 2022 verschijnt.”

Zijn er nog andere zaken die je wilt delen?

Jeroen: “Tot slot zou ik namens iedereen die het Drachtster skûtsje een warm hart toedraagt, alle vrijwilligers willen bedanken voor hun enorme inzet van het afgelopen seizoen. Deze verdienen allemaal stuk voor stuk een dikke pluim. Want, ‘DER MOAT SYLD WURDE!’”

Kijk voor meer informatie over het Drachtster skûtsje op: www.drachtsterskutsje.nl

DRACHTEN/DE VEENHOOP IN BEELD

Walstart De Veenhoop, 2011

Het publiek in afwachting van de wedstrijd op het terras van Ie-sicht, 2019

Tútsje van Sylkeninginne Nynke Sinnema en hofdame Hanneke Visser voor Jeroen Pietersma

na winst in Grou, 2016 

Ale Zwerver, ‘skoanheit’ van de schipper, links op de uitkijk, 2019

Drachtster skûtsje in actie, 2019

Foto’s: Martin de Jong

Koninklijk paar in gesprek met Jeroen Pietersma tijdens bezoek aan De Veenhoop, 2020

Foto: Provincie Fryslân, Klaas Pot

DRACHTEN IN WOORD

Fragment uit “Der moat syld wurde!”

Drachtster skûtsje al 55 jaar in de SKS-vloot in 2009

Nog steeds hetzelfde skûtsje

Het schip dat het langst meevaart in de vloot is het Drachtster skûtsje. Al 67 jaar mengt de Twee Gebroeders zich in de strijd om het SKS-kampioenschap. Kampioen is het skûtsje nog niet geweest, maar schipper Jeroen Pietersma zeilt wel degelijk mee om de prijzen.

Hij stapt in 2014 aan boord. Pietersma heeft gelijk een klik met het schip. De fraai gelijnde havannabruine platbodem heeft volgens hem een ziel. Hij voelt het schip naar eigen zeggen aan en kan er goed mee overweg. In zijn eerste seizoen op Drachten pakt de schipper zijn eerste dagzege op het IJsselmeer bij Stavoren. Pietersma en bemanning springen een gat in de lucht. “Earste! Net te leauwen. Earste”, juicht de schipper.

Eerste dagoverwinning Jeroen Pietersma, Stavoren 2014

Foto: Martin de Jong

Er volgt in de jaren daarna nog een aantal fraaie zeges, waarvan die van de openingswedstrijd in 2016 op Grou in Pietersma’s geheugen gegrift staat. Drachten wint. Het schip was op de Pikmar nog nooit de beste. De intensieve trainingen voorafgaande aan het seizoen en het smeden van een team hebben resultaat opgeleverd, zegt Pietersma. “Fantastysk. Gewoan fantastysk.” Pietersma zeilt op een van de twee skûtsjes die hun domicilie hebben in Drachten. Het andere is d’Halve Maen van Philips.

Het Drachtster skûtsje is eigendom van een stichting, maar was jaren in handen van particulieren. Het skûtsje is in 1955 gekocht door de zakenlieden Akko van der Veen (1915-1986) en Jaap van der Woude (1915-2012) uit Drachten. Omdat de beurten vrachtschepen onder zeil geen functie meer hebben, dreigen de schepen te verdwijnen. Dat gaat de mannen aan het hart. Het Drachtster skûtsje is in 1912 gebouwd op de werf van de gebroeders Roorda in Drachten.

Lees meer in het SKS-jubileumboek “Der moat syld wurde”; te koop in de Friese boekwinkels of bestel hier.

FILM(ARCHIEF)

Omrop Fryslân

Skûtsje Drachten hast om, 2013

Fries Film en Audio Archief

Skûtsjesilen Grou, De Veenhoop, Earnewâld, 1968

Morgen ‘op ‘e lûken fan it skûtsje’… Earnewâld.

Op deze website is de komende weken volop aandacht voor onze veertien SKS-skûtsjes, hun schippers en bemanningen. Tot en met vrijdag 6 augustus wordt iedere dag een van de veertien schepen in de schijnwerpers gezet. Er is een vraag & antwoord met de eigenarencommissie en/of schipper en er zijn linkjes naar filmpjes van de eigen skûtsjes. Ook verwijzen we naar beelden van Omrop Fryslân, het Fries Film en Audio Archief en het Fries Scheepvaart Museum. En we publiceren fragmenten uit het SKS-jubileumboek “Der moat syld wurde!”. Zo hopen we dat iedereen toch het gevoel krijgt een beetje als gast mee te kunnen zeilen ‘op ‘e lûken (op de luiken) fan it skûtsje’.

Schipper Douwe Azn. Visser

VRAAG & ANTWOORD

Hoe gaat het nu met jullie, schipper en bemanning? Iedereen stond in de startblokken om twee weken te knallen. Toch?

Douwe: “We moeten het allemaal nog even verwerken en natuurlijk zijn we teleurgesteld dat voor de 2^e keer op rij het SKS-kampioenschap niet doorgaat! Ik respecteer het besluit, echter vind ik dat de besluitvorming (te) snel is gegaan. Voor mij is dit dan ook de grootste teleurstelling in mijn zeilcarrière. Na 1 jaar van afwezigheid, waren we extra gebrand om de strijd aan te gaan en de kampioenstitel te verdedigen. Alle bemanningsleden waren klaar voor de strijd. En natuurlijk is het jammer voor de liefhebbers die het skûtsjesilen een warm hart toedragen.”

Het skûtsje was natuurlijk gereed voor de strijd. Wat hadden jullie er afgelopen tijd aan gedaan?

Douwe: “Zoals gewoonlijk trainen in aanloop naar de SKS-reeks met meerdere skûtsjes op de Snitser Mar. Ook is er op de wateren rondom Grou getraind. Het skûtsje is door de bemanning onder handen genomen en dit jaar zou er gezeild worden met een nieuw grootzeil en fok. Hiermee is een aantal keer gezeild en de verwachtingen waren hoog.”

Stel, er was dit jaar wel gezeild, op welke plek waren jullie geëindigd? En waarom denk je dat?

Douwe: “Dat zullen we niet weten, maar wedstrijden zeil je om te winnen. Het zou natuurlijk fantastisch zijn om voor de 4^e keer op rij, het Sulveren Skûtsje in ontvangst te mogen nemen.”

We gaan ervan uit dat we volgend jaar wel weer kunnen zeilen. Hoe gaan jullie je daar op voorbereiden?

Douwe: “De voorbereiding zal niet veel anders zijn dan de voorgaande jaren. Na het onderhoud aan het skûtsje maken we ons op voor Lemmer Ahoy en in de aanloop naar het SKS-kampioenschap 2022 wordt er weer volop getraind!”

Check ook de website van het Grouster skûtsje: www.grousterskutsje.nl 

GROU IN BEELD

Loting voor de walstarts van De Veenhoop en Earnewâld, 2019

Traditionele sleep voor de start van het kampioenschap, 2016

Publiek in De Tynje, 2016

Grouster skûtsje in actie, 2019

Foto’s: Martin de Jong

GROU IN WOORD

Fragment uit “Der moat syld wurde!”

Ulbe Zwaga heerst met Grou tot 1963

Vaste bemanning bezorgt Grou titels

Het Grouster skûtsje is een van de snelste schepen in de vloot en is na Heerenveen het schip met de meeste kampioenstitels. Schippers wonnen met het Doarp Grou vijftien kampioenschappen. Daarvan heeft regerend kampioen Douwe Azn Visser er zes op zijn naam staan. Het geheim? “In fêste bemanning.” Sinds 2009 bestaat het team uit vaste krachten, zegt Douwe Azn Visser. En dat werkt, ze zijn op elkaar ingespeeld. De schipper zit sinds 2005 aan boord van het Grouster skûtsje. In zijn debuutjaar op het skûtsje wordt hij meteen al kampioen. Daarna pakt hij de titels in 2009, 2014 en achtereenvolgens in 2017, 2018 en 2019.

De overwinning van 2018 staat de schipper nog helder op het netvlies: het wordt een thriller. Douwe Azn Visser moet stevig knokken met schipper Sytze Pzn Brouwer van Heerenveen. Grou verslaat Heerenveen op de finish met slechts een paar meter verschil. Visser heeft vooraf een strategie met zijn bemanning uitgedokterd. Hij heeft die nacht voor de wedstrijd nauwelijks geslapen. “Mar at it dan ek noch slagget, dat is super moai.”

Douwe Azn Visser treedt in de voetsporen van legendarische schippers als Ulbe Zwaga (1907-1985) en Joop en Berend Jzn Mink. Zwaga, die van Langweer de overstap maakte naar Grou, wordt met het skûtsje vijf jaar lang achter elkaar kampioen. Hij domineer met het Doarp Grou de vloot van 1958 tot en met 1962. Daarna wint hij nog tweemaal: in 1967 en in 1972.

Ulbe Zwaga Grou SKS-kampioen met zeven gewonnen wedstrijden – 1967.

V.l.n.r.: Egbert de Weerd, Fokke Stastra, Pieter Wouda, Jaap Zeevenhoven, IJsbrand Brandsma, Sjoerd Hobma, Rein Pijlman, Ulbe Zwaga, David Burema en Ulbe Lzn Zwaga (rechts vooraan).

Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum

Het Doarp Grou is eigendom van de Skûtsje Kommisje Grou. De commissie werd in 1929 opgericht, maar in het watersportdorp werden al sinds 1854 zeilwedstrijden voor beurt- en vrachtschepen gehouden. Grou vormt de startplaats van de veertiendaagse SKS-competitie. Vroeger kwamen de schippers aan de vooravond van de eerste krachtmeting op de Pikmar bijeen in De Bierhalle voor de loting. Tegenwoordig treffen schippers en bemanningen elkaar in een tent op het Halbertsmaplein in het centrum van het dorp. Traditiegetrouw trekken de schippers om de beurt nummers uit de schipperspet van Fokke Wijkstra (1910-1990). Zij bepalen zo zelf de startvolgorde van de wedstrijden op De Veenhoop en bij Earnewâld.

Lees meer in het SKS-jubileumboek “Der moat syld wurde”; te koop in de Friese boekwinkels of bestel hier.

FILM(ARCHIEF)

Fries Film en Audio Archief

Skûtsjesilen Grou, 1962

Sport in Grou

Onderlinge wedstrijd Grouster bemanning, 2021

Morgen ‘op ‘e lûken fan it skûtsje’… d’Halve Maen.